Hơn một năm trước, nhiều người dân, doanh nghiệp ồ ạt đầu tư điện mặt trời mái nhà để được hưởng ưu đãi giá bán trong thời gian 20 năm. Tuy nhiên, lợi nhuận được tính toán khi các dự án được hoạt động hết công suất.
Dịch Covid-19 khiến sản lượng điện tiêu thụ giảm mạnh, EVN phải tiết giảm huy động từ nhiều nguồn, trong đó có điện mặt trời. Do vậy, nhiều dự án điện mặt trời rơi vào cảnh khó khăn. Hàng loạt chủ đầu tư điện năng lượng mặt trời mái nhà ở Tây Nguyên đứng trước nguy cơ vỡ nợ vì phải vay ngân hàng.
Gửi đơn kêu cứu khắp nơi
Theo đó, khoảng 90% doanh nghiệp đầu tư ĐMT tại Gia Lai đều phải huy động vốn từ nguồn vay của các ngân hàng thương mại (chiếm 70% – 80% tổng mức đầu tư), lãi suất vay từ 9,5% – 12%/năm. Vì vậy, áp lực trả nợ gốc và lãi vay dự án của doanh nghiệp hàng tháng là rất lớn. Trong khi đó, theo phương án tính toán tài chính thì hiệu quả của dự án chỉ đảm bảo trả được nợ vay khi hoạt động đúng công suất thiết kế, đặc biệt trong các tháng mùa khô tại Tây Nguyên
Nhiều doanh nghiệp ĐMT tại Gia Lai ký đơn kiến nghị gửi các cấp có thẩm quyền giúp tháo gỡ khó khăn.
Ông Trần Tiến Bình, Phó giám đốc Công ty TNHH Thái Hòa (Đắk Lắk), cho biết doanh nghiệp đầu tư 15 tỷ đồng xây dựng điện mặt trời mái nhà với công suất 999 KW, dự kiến doanh thu bán điện khoảng 300 triệu/tháng.
Theo ông Bình, ngoài nguồn vốn 5 tỷ đồng tự có thì đơn vị đã vay thêm ngân hàng 10 tỷ đồng để thực hiện dự án điện mặt trời.
“Mỗi tháng công ty phải trang trải chi phí khoảng 270 triệu đồng bao gồm tiền lãi, tiền gốc, thuế giá trị gia tăng, chi phí vận hành. Việc cắt giảm này khiến công ty lâm vào cảnh khó khăn dễ dẫn đến việc không có tiền trả ngân hàng và vỡ nợ”, ông Bình nói.
Tương tự, một người dân đầu tư điện mặt trời áp mái nhà tại Đắk Lắk cho biết từ khi hoàn thành dự án, bán điện thì liên tục bị cắt giảm công suất, sản lượng điện đến 2/3, gây khó khăn về tài chính.
“Để có tiền đầu tư điện mặt trời chúng tôi phải đi vay nhưng giờ bị cắt giảm sản lượng khiến chúng tôi rơi vào khó khăn trong khi ngân hàng không giảm lãi suất. Công ty điện lực lấy lý do ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19 để cắt giảm đẩy chúng tôi đến với nguy cơ phá sản”, người này nói.
Rất nhiều doanh nghiệp ĐMT tại Gia Lai mong muốn các cấp có thẩm quyền tháo gỡ khó khăn
Tình trạng tương tự cũng xảy ra tại Gia Lai khi nhiều doanh nghiệp điện mặt trời mái nhà gửi đơn kêu cứu gửi lãnh đạo tỉnh vì bị cắt giảm, sa thải công suất. Việc cắt giảm liên tục khiến doanh thu giảm sút, ảnh hưởng đến việc trả nợ vay ngân hàng.
Trong khi đó, điện lực Gia Lai cho rằng việc cắt giảm sẽ công khai, minh bạch và khi qua đại dịch Covid-19 sẽ tiếp tục tạo điều kiện để mua điện mặt trời.
Dịch Covid-19 khiến sản lượng tiêu thụ giảm
Được biết, việc tiết giảm công suất phát lưới của các dự án ĐMT có liên quan đến một số nguyên nhân. Về khách quan, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid – 19 diễn biến phức tạp và kéo dài từ tháng 12/2019 đến nay đã gây thiệt hại nặng nề đến hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp; nhiều doanh nghiệp phá sản hoặc dừng hoạt động sản xuất… làm cho sản lượng tiêu thụ điện năng sụt giảm.
Mặt khác, do công tác dự báo, quy hoạch phát triển ĐMT của cơ quan chức năng thiếu chính xác; hệ thống truyền tải, cơ sở hạ tầng phục vụ truyền tải của ngành điện chưa phát triển đồng bộ so với việc phát triển của ĐMT…
Theo Công ty Điện lực Đắk Nông, do tình hình dịch bệnh nên nhu cầu tiêu thụ điện cả nước giảm. Do đó, Trung tâm điều độ hệ thống điện Quốc gia đã tính toán và phân bổ để bảo đảm vận hành an toàn đối với hệ thống điện quốc gia.
“Khi khống chế được dịch bệnh, kinh tế phát triển, nhu cầu sử dụng điện tăng sẽ không tiết giảm nữa”, đại diện này nói.
Trong khi đó, ông Hà Văn Chương, Phó giám đốc Công ty Điện lực Đắk Lắk, cho biết cho biết địa phương có hơn 5.000 công trình điện mặt trời mái nhà.
Theo ông Chương việc cắt giảm điện năng lượng mặt trời gây ra sự lãng phí. Tuy nhiên, dịch Covid-19 diễn biến phức tạp trong thời gian qua nên nhu cầu sử dụng giảm mạnh.
Do đó, Tổng công ty Điện lực Miền Trung có thông báo tiết giảm nguồn điện năng lượng mặt trời nên đơn vị đã thông báo đến các chủ đầu tư, người dân biết.
“Việc cắt giảm sẽ khiến cho chủ đầu tư, người dân gặp khó khăn trong việc trả nợ ngân hàng vì đa số tiền đầu tư đều vay. Để giúp đỡ các chủ đầu tư, tôi nghĩ ngân hàng cũng nên có những ưu đãi, giảm nợ trong thời gian này vì ảnh hưởng của dịch Covid-19. Ngành điện cũng sẽ huy động tối ưu theo phân bổ của Tổng công ty Điện lực Miền Trung về việc huy động của các chủ đầu tư nhằm bảo đảm quyền lợi của các chủ đầu tư”, ông Chương nói.
Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0) cho biết trung bình ngày trong 2 tuần đầu tháng 9, mức công suất đỉnh của toàn quốc là hơn 29.700 MW, sản lượng toàn hệ thống điện quốc gia là 624,3 triệu kWh/ngày. Mức tiêu thụ này thấp hơn 24% so với trước khi bắt đầu thực hiện giãn cách xã hội diện rộng từ giữa tháng 7; đồng thời thấp hơn 15% so với cùng kỳ năm 2020.
Trong trường hợp bất khả kháng, các dự án ĐMT buộc phải tiết giảm, sa thải công suất phát điện thì các bên cần có một số giải pháp đồng thuận để giảm thiểu thiệt hại cho các nhà đầu tư ĐMT. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ đạo các ngân hàng thương mại điều chỉnh giảm lãi tiền vay cho các chủ đầu tư ĐMT. Công khai, minh bạch thông tin tiết giảm, sa thải công suất của các dự án…
Lưu Bình (T/H)
