Thu hồi làm quỹ đất công biến thành “đất ông”?
Như TCĐT Sinh thái nông nghiệp đã thông tin, nguồn gốc ban đầu dự án Khu dân cư và công viên Phước Thiện (dự án Vinhomes Grand Park Quận 9) được UBND TP.HCM thu hồi và tạm giao đất cho UBND Quận 9, Công ty Đầu tư và Xây dựng Thanh niên xung phong (Công ty Thanh niên xung phong) theo Quyết định số 3259/QĐ-UB ngày 30/6/2004. Trong đó, Công ty Thanh niên xung phong là doanh nghiệp trực thuộc Lực lượng Thanh niên xung phong TP.HCM.
Ngày 23/11/2007, Công ty CP Phát triển Thành phố Xanh (Công ty Thành phố Xanh) được cấp giấy chứng nhận kinh doanh để chính thức đi vào hoạt động. Doanh nghiệp này được thành lập bởi 4 cổ đông gồm Công ty CP Đầu tư và Phát triển sinh thái góp 25,7% vốn, Tập đoàn Vingroup sở hữu 24% vốn, Công ty TNHH MTV Vinpearl giữ 50% vốn và Công ty TNHH MTV Dịch vụ Công ích Thanh niên xung phong (Công ty Công ích Thanh niên xung phong) nắm 0,3% vốn. Trong đó, Công ty Công ích Thanh niên xung phong cũng là một doanh nghiệp trực thuộc UBND TP.HCM.
Chỉ chưa đầy 1 năm sau khi thành lập, ngày 15/10/2008, theo đề nghị của Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM (Sở TN-MT) tại Công văn số 8003/TNMT-QHSDĐ, UBND TP.HCM đã ban hành Quyết định số 4372/QĐ-UBND về thu hồi đất để thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng, chuẩn bị đầu tư xây dựng dự án Vinhomes Grand Park Quận 9. Theo đó, UBND TP.HCM tạm giao cho Công ty Thành phố Xanh 2.800.378m2 đất để chuẩn bị thực hiện dự án này và tạm giao cho Trường ĐH Kiến trúc 388.396m2 đất để xây dựng cơ sở 2.
Cũng theo Quyết định này, UBND yêu cầu Công ty Thành phố Xanh có trách nhiệm phối hợp với UBND Quận 9 (nay là TP. Thủ Đức) thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với phần đất thực hiện dự án theo quy định. Với Quyết định này, dự án Vinhomes Grand Park Quận 9 gần như đã được “tư nhân hóa” khi doanh nghiệp Nhà nước chỉ nắm cổ phần rất nhỏ tại Công ty Thành phố Xanh.
Đến ngày 16/01/2012, Văn phòng UBND TP.HCM đã có Thông báo số 38/TB-VP nội dung kết luận của Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Hữu Tín về dự án Vinhomes Grand Park Quận 9. Thông báo kết luận nêu rõ: “UBND TP.HCM giao UBND Quận 9 hỗ trợ và phối hợp với Công ty Thành phố Xanh tiếp tục thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư theo quy định”.
Sau đó, ngày 11/9/2014, UBND TP.HCM tiếp tục ban hành Quyết định số 4538/QĐ-UBND về điều chỉnh Quyết định số 4372/QĐ-UBND với phần diện tích đất thu hồi chỉ còn là 3.121.261m2 (giảm 67.513m2). Tuy nhiên, tại Quyết định này, phần diện tích đất để giao cho Trường ĐH Kiến trúc xây dựng cơ sở 2 đã không được nhắc đến. Cụ thể, đối với phần diện tích đất thu hồi là 3.121.261m2 tại Điều 1 của Quyết định nêu rõ: “Điều chỉnh diện tích, ranh giới khu đất tại Quyết định số 4372/QĐ-UBND ngày 15/10/2008 của UBND TP.HCM về thu hồi đất để thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng, chuẩn bị đầu tư xây dựng dự án Vinhomes Grand Park Quận 9”.
Bên cạnh đó, theo Quyết định này, Công ty Thành phố Xanh có nhiệm vụ khẩn trương hoàn tất công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với phần diện tích đất thuộc phạm vi dự án theo đúng quy định. UBND Quận 9 có nhiệm vụ phối hợp, yêu cầu Công ty Thành phố Xanh khẩn trương hoàn tất công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với diện tích đất thuộc phạm vi dự án theo đúng quy định. Đồng thời, Sở TN-MT có nhiệm vụ phối hợp với UBND Quận 9 theo dõi, đôn đốc Công ty Thành phố Xanh công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại dự án.
Tới đây, bằng các Quyết định giao đất này, liệu rằng với mục đích thu hồi đất ban đầu là để có quỹ “đất công” để UBND TP.HCM thực hiện dự án phát triển kinh tế, xã hội, giáo dục… đang dần bị biến thành “đất ông”? Khi mà, quỹ đất để xây dựng cơ sở 2 của Trường ĐH Kiến trúc đã không còn và vốn Nhà nước tại chủ đầu tư của dự án là Công ty Thànhphố Xanh cũng chỉ rất nhỏ với 0,3%.
Chính quyền “tích cực” ủng hộ chủ đầu tư?
Ngày 30/01/2015, Công ty Thành phố Xanh có công văn đề nghị Hội đồng Thẩm định Bồi thường TP.HCM (Hội đồng TĐBT) hỗ trợ, hướng dẫn thủ tục để tiếp tục công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư tại dự án Vinhomes Grand Park Quận 9. Theo báo cáo của Công ty Thành phố Xanh, thời điểm này phần diện tích đã tự thỏa thuận bồi thường được 155ha (khoảng 60% toàn dự án). Đồng thời, dự án chưa có phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt trước ngày 01/7/2014.
Sau đó, Hội đồng TĐBT đã có hướng dẫn tại Công văn số 257/HĐTĐBT-TTr ngày 27/03/2015. Theo đó, về trường hợp đã có Quyết định thu hồi đất nhưng chưa có phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được duyệt trước ngày 01/7/2014 thì giải quyết theo quy định tại điểm a, điểm b khoản 4 Điều 34 Nghị định số 47/2014/NĐ-CP của Chính phủ. Cụ thể, điểm a khoản 4 Điều 34 Nghị định số 47/2014/NĐ-CP quy định: “Đối với dự án thuộc trường hợp thu hồi đất theo quy định tại Điều 61 và Điều 62 của Luật Đất đai, chủ đầu tư đủ điều kiện quy định tại khoản 3 Điều 58 của Luật Đất đai thì UBND cấp tỉnh cho phép tiếp tục lập, thẩm định, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định của Luật Đất đai năm 2013”.
Điểm b khoản 4 Điều 34 Nghị định 47/2014/NĐ-CP quy định: “Đối với dự án không đủ điều kiện quy định tại điểm a khoản này thì UBND cấp có thẩm quyền ra quyết định hủy quyết định thu hồi đất và chỉ đạo các tổ chức, cá nhân liên quan phải dừng thực hiện dự án”.
Do đó, để tiếp tục thực hiện dự án và thu hồi phần diện tích còn lại mà chủ đầu tư chưa thỏa thuận được, Hội đồng TĐBT đề nghị chủ đầu tư có văn bản gửi Sở TN-MT để xem xét, trình UBND TP.HCM chấp thuận cho tiếp tục đầu tư và thực hiện thu hồi đất theo quy định tại khoản 4 Điều 34 Nghị định 47/2014/NĐ-CP của Chính phủ. Sau khi UBND TP.HCM có kết luận chỉ đạo cho phép dự án được tiếp tục thực hiện, Công ty Thành phố Xanh cần phối hợp với UBND Quận 9 lập, thẩm định, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo Luật Đất đai 2013 và các Văn bản hướng dẫn thi hành.
Đến ngày 14/7/2015, Sở TN-MT có Công văn số 4917/TNMT-QLSDĐ gửi đến UBND TP.HCM để đề xuất cho phép Công ty Thành phố Xanh tiếp tục được thực hiện dự án Vinhomes Grand Park Quận 9. Đáng chú ý, tại công văn này, Sở TN-MT đã dẫn chứng thêm điểm c khoản 4 Điều 34 Nghị định số 47/2014/NĐ-CP và lý do dự án có quy mô lớn nên việc bồi thường giải phóng mặt bằng sẽ kéo dài để làm căn cứ đề xuất cho Công ty Thành phố Xanh được tiếp tục thực hiện dự án.
Ngày 29/3/2018, UBND TP.HCM đã ban hành Quyết định chủ trương đầu tư số 1231/QĐ-UBND chấp thuận cho Công ty Thành phố Xanh đầu tư dự án Vinhomes Grand Park Quận 9. Theo đó, dự án được phê duyệt đầu tư với diện tích khoảng 2.718.862m2 bao gồm khoảng 1.600.000m2 đất lúa cần chuyển đổi mục đích sử dụng để làm dự án đầu tư xây dựng nhà ở. Đồng thời, tại khoản 3 Điều 3 của Quyết định chủ trương đầu tư này cũng nêu rõ: “Nhà đầu tư có trách nhiệm phối hợp với các cơ quan có liên quan để nhanh chóng hoàn tất việc trình duyệt phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng dự án và thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng theo đúng phương án được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt”.
Tiếp đến, ngày 03/4/2018, UBND Quận 9 có Quyết định số 71/QĐ-UBND về việc kiện toàn Hội đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng và các Tiểu ban giúp việc của dự án. Đồng thời, ngày 16/4/2018, UBND Quận 9 cũng ban hành Quyết định số 88/QĐ-UBND về việc phê duyệt Phương án về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất thực hiện dự án bồi thường, giải phóng mặt bằng đầu tư xây dựng dự án Vinhomes Grand Park Quận 9. Đối với phần diện tích khoảng 135.484,4m2 đất chưa thực hiện kiểm đếm, tại Quyết định số 88/QĐ-UBND cũng nêu rõ: “Sau khi liên hệ được chủ sử dụng, tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng tiếp tục lập hồ sơ kiểm đếm và phê duyệt bổ sung dự toán chi phí bồi thường, hỗ trợ”.
Từ tháng 4/2018 đến đầu năm 2019, rất nhiều hộ dân mới liên hệ chính quyền địa phương để được hướng dẫn và nộp hồ sơ yêu cầu bồi thường khu đất. Lúc này, Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng Quận 9 mới tiến hành lập biên bản kiểm kê tài sản, hoa màu trên đất. Đồng thời, phần lớn các hộ dân này vẫn chưa được thỏa thuận bồi thường với chủ đầu tư và chưa nhận được quyết định thu hồi đất. Thế nhưng, ngày 27/02/2019, UBND TP.HCM đã có Quyết định số 722/QĐ-UBND về giao đất để thực hiện dự án Vinhomes Grand Park Quận 9 và sau đó là cấp Giấy phép xây dựng dự án cho chủ đầu tư là Công ty Thành phố Xanh.
Sau khi giao đất cho chủ đầu tư để tiến hành xây dựng dự án, một số hộ dân mới được nhận quyết định thu hồi đất và thực hiện việc thỏa thuận bồi thường, hỗ trợ với Công ty Thành phố Xanh. Cá biệt, như hộ ông Nguyễn Văn Vàng (trú tại phường Long Thạnh Mỹ, TP. Thủ Đức, TP.HCM) còn không được thỏa thuận bồi thường, hỗ trợ với chủ đầu tư. Thay vào đó, gia đình ông Vàng phải chạy “ngược xuôi, lên xuống” để khiếu nại nhằm đòi quyền lợi cho gia đình mình.
Đến nay, để xảy ra sự việc căng băng rôn đòi quyền lợi, hay khiếu nại của hộ gia đình ông Vàng khi dự án gần như đã được xây dựng xong, đã có không ít ý kiến từ dư luận, bạn đọc của TCĐT Sinh thái nông nghiệp cho rằng chính quyền địa phương đã quá “ưu ái”, “tích cực” hỗ trợ để Công ty Thành phố Xanh sớm được thực hiện xong dự án này.
